Een breinvriendelijk ontwikkelklimaat, wat is dat?

Er wordt veel gepraat over het creëren van een ‘Lerende Organisatie’ of het neerzetten van het ‘Perfecte Leerklimaat’, maar wat wordt daar nou eigenlijk mee bedoeld?

Leerklimaat vanuit het brein bekeken.

Het optimale leer- of ontwikkelklimaat is in mijn optiek een omgeving die mensen in staat om nieuwe kennis op te doen en (nog belangrijker) toe te passen. Om te begrijpen aan welke eisen zo'n omgeving zou moeten voldoen, kun je het beste kijken naar hoe onze hersenen functioneren.

Als mens denken we vaak dat we volledige controle hebben over ons gedrag, maar in werkelijkheid is 95% van wat er in onze hersenen gebeurt onbewust. Gelukkig maar, want stel je voor dat het aansturen van je ademhaling, hartslag, balans of hormoonhuishouding allemaal bewust moest gebeuren. Onze hersenen doen dat gelukkig automatisch en zijn bij alles wat ze doen volledig geprogrammeerd op overleving.

Onze hersenen hebben een aantal hele slimme systemen die ervoor zorgen dat wij (onbewust) zoveel mogelijk gedrag vertonen dat goed is voor onze overleving. Eén van die systemen is ons interne beloningssysteem. Het beloningssysteem werkt met chemische stoffen (neurotransmitters) die ons een goed gevoel geven. Dat goede gevoel streven we na, waardoor we dingen die ons een goed gevoel geven vaker gaan doen. Zo komt dopamine bijvoorbeeld vrij als we iets bereiken of ons doel dichterbij zien komen. Serotonine geeft ons dat blije gevoel wanneer we erkenning krijgen van anderen. En oxytocine geeft ons een veilig gevoel, bijvoorbeeld doordat anderen tijd en energie in ons steken.

Daarnaast hebben we nog een ander systeem dat essentieel is voor onze overleving, een systeem dat reageert op bedreiging. Bij elke vorm van bedreiging zorgt cortisol ervoor dat ons lichaam klaargemaakt wordt om op de bedreiging te reageren. Dit zorgt voor hyperalertheid, paranoia en spierspanning. Maar het blokkeert ook oxytocine, de stof die zorgt voor een veilig gevoel.

De grote uitdaging

Nieuw gedrag, of welke andere vorm van verandering dan ook, voelt altijd als een bedreiging. Altijd. Alles wat afwijkt van datgene wat vertrouwd is heeft dat effect op ons. Wanneer mensen op training gaan (of geweest zijn) wordt ons bedreigingssysteem actief en voelen we ons minder veilig. Onze motivatie moet ons er op zo’n moment doorheen slepen. Wanneer mensen al niet erg gemotiveerd zijn, bijvoorbeeld omdat ze het nut van de training niet zien, zullen ze dus snel afhaken. Datgene wat ze in de training geleerd hebben wordt niet toegepast in de praktijk. Besteed daarom tijd en energie aan je mensen (oxytocine), geef ze erkenning voor hun inspanningen (serotonine) en benoem elke vooruitgang, hoe klein ook (dopamine). En omdat fouten maken nou eenmaal bij leren hoort, hebben ook je meest gemotiveerde medewerkers deze aanmoediging nodig.

Het perfecte leerklimaat is dus een omgeving waarin ons beloningssysteem gestimuleerd wordt en ons bedreigingssysteem kalm is. Daarom noem ik het optimale ontwikkelklimaat liever een breinvriendelijk ontwikkelklimaat. 

Weten wat je nog meer kunt doen om een Breinvriendelijk Ontwikkelklimaat te creëren? Of ben je benieuwd welke andere (automatische) hersenprocessen invloed hebben op leren en verandering? Neem gerust contact met me op.